Nie bójmy się wdrożenia unijnej dyrektywy w sprawie praw autorskich, czyli najważniejsze wnioski z konferencji Society of Audiovisuals Authors (SAA)
„Nie obawiaj się i ucz się od najlepszych” – to dwie najważniejsze zasady, którymi według europejskich ekspertów należy się kierować podczas wdrażania dyrektywy w sprawie prawa autorskiego na jednolitym rynku cyfrowym. Ich wskazówek można było posłuchać podczas konferencji organizowanej przez Society of Audiovisual Authors (SAA). Paneliści, wśród których był również Dyrektor SFP-ZAPA, Dominik Skoczek, odnieśli się także do pytań i wątpliwości przedstawicieli państw członkowskich.
Mimo, że termin na wdrożenie dyrektywy w sprawie praw autorskich na jednolitym rynku cyfrowym minął 7 czerwca, Polska wciąż nie rozpoczęła pracy nad jej implementacją. Wiele państw członkowskich zakończyło już proces legislacyjny, a w innych prace jeszcze toczą się w krajowych organach ustawodawczych. Z tego powodu stowarzyszenie zrzeszające europejskie organizacje zbiorowego zarządzania reprezentujące twórców utworów audiowizualnych, Society of Audiovisual Authors (SAA), zorganizowało 2 czerwca konferencję, podczas której eksperci w dziedzinie prawa autorskiego przedstawili modele takiego wdrożenia, a także odpowiedzieli na pytania państw członkowskich dotyczące wpływu art. 18 m.in. na zasadę swobody umów, jej związku z przenoszeniem praw do eksploatacji na producentów czy zbiorowym zarządzaniem.
Gośćmi spotkania byli wiceprzewodniczący Komisji Prawnej Parlamentu Europejskiego Ibán García del Blanco, specjalistka z zakresu prawa autorskiego, profesor Katedry Własności Intelektualnej Universitat Oberta de Catalunya Raquel Xalabarder, profesor prawa w Instytucie Nauk Politycznych w Paryżu Séverine Dusollier oraz dyrektor SFP-ZAPA, mec. Dominik Skoczek. Spotkanie prowadziła Barbara Hayes, przedstawicielka SAA.
Poniżej zamieszczamy kilka cytatów występujących panelistów:
- „Nie obawiaj się i podejmuj odważne decyzje. Zasady, które wprowadza art. 18 są dobre, ale mimo wszystko niewystarczające do pełnego zabezpieczenia twórcom prawa do wynagrodzenia, konieczne jest bowiem zagwarantowane autorom niezbywalnego wynagrodzenia na poziomie krajowym. Okoliczności, w których się znajdujemy, wymagają silnych ustawodawców, gotowych podjąć wyzwanie i zrobić ten ważny krok w ochronie praw autorskich” – Raquel Xalabarder, specjalistka z zakresu? prawa autorskiego i profesor katedry własności intelektualnej Universitat Oberta de Catalunya.
- „Spójrz na kraje europejskie, którym się udało i ucz się od najlepszych. Mimo, rekordowej wręcz konsumpcji kultury, jaką mogliśmy obserwować podczas kryzysu związanego z pandemią COVID-19, autorzy niewiele na tym skorzystali. Obecnie, dzięki wdrożeniu art. 18, państwa członkowskie mają możliwość naprawienia tego stanu rzeczy” – Séverine Dusollier, profesor prawa w Sciences Po Paris.
- „Artykuł 18 to przełom dla całego sektora kreatywnego. Daje państwom członkowskim swobodę w wyborze mechanizmu wdrożenia zasady odpowiedniego wynagrodzenia dla twórców. Powinien być on jednak zgodny z kontekstem krajowym i rozwiązaniami przyjętymi już w poszczególnych krajach – czy to na drodze negocjacji zbiorowych, rozszerzonych zbiorowych licencji, czy też wynagrodzenia ustawowego wypłacanego przez organizacje zbiorowego zarządzania. To ostanie rozwiązanie okazało się najlepszym sposobem na zapewnienie sprawiedliwych przychodów autorom audiowizualnym w Polsce” – Dominik Skoczek, Dyrektor SFP-ZAPA, Polska.
Na konferencji
wystąpił również
Fred Breinersdorfer, niemiecki reżyser i scenarzysta oraz
patron SAA. Opowiedział m.in. o swoich doświadczeniach jako twórcy, a także opisał wielogodzinną, a czasem nawet kilkuletnią, nieodpłatną pracę, która często stoi za dobrym scenariuszem. Zaznaczył również, że zaledwie 10-15% napisanych przez niego scenariuszy stanowią te, które doczekają się zapłaty, a na ich podstawie zostaną nakręcone i ostatecznie wyemitowane filmy lub seriale. Podkreślił też, że autorzy mają niestety słabą pozycję negocjacyjną, nawet jeśli odnoszą już pewne sukcesy i bez reprezentujących ich organizacji zbiorowego zarządzania, rzadko otrzymują odpowiednie wynagrodzenie za swoją pracę.
Nagranie z konferencji można obejrzeć pod tym
linkiem. Na stronie dostępne są również prezentacje występujących ekspertów, które można pobrać
tutaj.
Dyrektywa w sprawie praw autorskich na jednolitym rynku cyfrowym jest niezwykle ważnym aktem prawnym dla twórców z całej Europy i w czasie kiedy korzystanie z kultury w dużej mierze przeniosło się do internetu, prace legislacyjne nad jej implementacją powinny znaleźć się wśród priorytetów ustawodawcy.
Rozumieją to reprezentanci środowiska filmowego, którzy wystosowali w ostatnim czasie do Ministra Kultury pismo wzywające do podjęcia inicjatywy w sprawie pilnej implementacji unijnej dyrektywy. Przedstawiciele twórców tacy jak Joanna Kos-Krauze, Łukasz Ronduda, Ilona Łepkowska czy Grzegorz Łoszewski piszą w przedłożonym ministrowi apelu, że konieczność aktualizacji przepisów staje się wręcz nieodzowna wobec znaczącego rozwoju cyfrowych sposobów korzystania z utworów w trakcie pandemii wywołanej wirusem SARS-CoV-2. Według nich masowa eksploatacja dzieł na tym polu w ostatnim roku spowodowała historyczny przyrost oglądalności i przychodów serwisów streamingowych oraz innych platform udostępniania treści online. Jednocześnie polski twórca całkowicie pozbawiony jest możliwości czerpania zysków z tego rodzaju korzystania.
Dlatego też zwracają się z prośbą o jak najszybsze podjęcie prac zmierzających do wprowadzenia do polskiej ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych dodatkowego wynagrodzenia dla współtwórców utworu audiowizualnego z tytułu udostępniania utworów audiowizualnych w serwisach VoD i na platformach streamingowych.
ZAPA 7.06.2021
