26 października, jak co roku, został opublikowany bardzo wyczekiwany, obszerny raport CISAC (międzynarodowej Konfederacji Stowarzyszeń Twórców) dotyczący ogólnoświatowej sytuacji na rynkach objętych zbiorowym zarządem prawami autorskimi. Raport w wyczerpujący sposób przedstawia poziom inkasa organizacji zbiorowego zarządzania, trendy oraz problemy poszczególnych kontynentów w rozbiciu na konkretne kraje i rodzaj repertuaru.
W 2020 roku ogólnoświatowe inkaso na rzecz twórców prac muzycznych, audiowizualnych, plastycznych, fotograficznych, graficznych, literackich i dramatycznych spadło w wyniku globalnej pandemii o 9,9% ze stratą w wysokości ponad 1 miliarda euro.
Spadek ten został częściowo złagodzony przez silny wzrost wpływów z internetu, odzwierciedlający gwałtowny wzrost konsumpcji w streamingu audio i wideo na całym świecie oraz silną aktywność licencyjną wielu stowarzyszeń członkowskich CISAC
Najważniejsze dane z raportu:
Poniżej prezentujemy krótką analizę tego obszernego raportu:
ŚWIAT
Globalnie najbardziej dotknięta została branża muzyczna. Wpływy z tantiem dla tej grupy autorów (stanowiące 88% wpływów wszystkich organizacji członkowskich CISAC), spadły o 10,7% do 8,19 miliarda euro
Najbardziej ucierpiały wpływy z występów na żywo i publicznych odtworzeń, finalnie będące prawie o połowę niższe na skutek wprowadzonego na całym świecie lockdownu. Na niektórych rynkach spadek inkasa został odrobinę złagodzony przez rosnące wpływy ze streamingu internetowego, luźniejsze obostrzenia w drugiej połowie 2020 oraz bardziej odporny niż oczekiwano sektor telewizyjny.
Globalne inkaso według repertuaru w 2020 (w mln euro)
Repertuar |
Inkaso (mln euro) |
Roczny wzrost |
muzyczny (music) |
8 187 |
-10,7% |
audiowizualny (audiovisual) |
625 |
-0,1% |
plastyczny, fotograficzny, graficzny (visual arts) |
198 |
+ 19,6% |
literacki (literary) |
207 |
+ 5,1% |
dramatyczny (dramatic) |
104 |
-44,4% |
Top 10 rynków światowych pod kątem inkasa oraz udziału oraz wzrostu %
(cały repertuar)
Kraj |
Inkaso 2020 |
Udział % |
Wzrost % |
1. USA |
2,215 |
23,8% |
+ 0,6% |
2. FRANCJA |
1,207 |
12,9% |
-10,9% |
3. JAPONIA |
842 |
9,0% |
-4,9% |
4. NIEMCY |
834 |
9,0% |
-3,9% |
5. WIELKA BRYTANIA |
674 |
7,2% |
-18,0% |
6. WŁOCHY |
417 |
4.5% |
-31,2% |
7. AUSTRALIA |
325 |
3,5% |
-5,9% |
8. HOLANDIA |
242 |
2,6% |
+ 3,9% |
9. KANADA |
236 |
2,5% |
-8,3% |
10. HISZPANIA |
207 |
2,2% |
-20,6% |
16. POLSKA |
116 |
1,2% |
-0,8% |
Polska, reprezentowana przez ZAiKS i SFP-ZAPA, plasuje się na 16 miejscu na świecie pod kątem zebranego inkasa.
REPERTUAR AUDIOWIZUALNY – łączne inkaso 625 mln euro
Inkaso zgromadzone na rzecz twórców audiowizualnych (przeważnie reżyserów i scenarzystów) zanotowało globalnie nieznaczny spadek o 0,1% w 2020 r., osiągając globalnie 625 mln euro. Inkaso z rynków audiowizualnych mogło utrzymać się na podobnym poziomie co w 2019 roku dzięki zainkasowanym za kilka lat wstecz wysokim opłatom od czystych nośników w Niemczech. Bez wspomnianego dodatkowego, jednorazowego wyrównania, wpływy globalnie spadłyby o 4,8%.
Lockdown spowodowany pandemią COVID-19 szczególnie wpłynął na inkaso z tytułu publicznych odtworzeń – ta kategoria spadła aż o 47,5%. Dwie trzecie tantiem audiowizualnych pochodziło jednak z nadań telewizyjnych, które nieznacznie wzrosły pomimo 18 mln euro skumulowanych strat we Włoszech i Argentynie (w przypadku Argentyny różnice kursowe wzmocniły efekt po przeliczeniu na euro).
Top 10 krajów pod kątem inkasa na świecie (w mln euro) – repertuar audiowizualny
Kraj |
Inkaso (mln euro) |
Wzrost % |
1. FRANCJA |
234 |
+ 2,5% |
2. SZWAJCARIA |
52 |
-22,7% |
3. WŁOCHY |
51 |
-1,6% |
4. NIEMCY |
49 |
+ 152% |
5. HISZPANIA |
39 |
-6,4% |
6. ARGENTYNA |
28 |
-28,8% |
7. POLSKA |
26 |
+ 11,2% |
8. ROSJA |
26 |
+ 18,7% |
9. HOLANDIA |
17 |
-3,3% |
10. FINLANDIA |
15 |
-20,4% |
Jak doskonale widać analizując wykorzystanie repertuaru audiowizualnego, w powyższym zestawieniu Polska plasuje się na bardzo wysokim 7 miejscu na świecie ze wzrostem na poziomie 11,2%. Powyższe dane pokazują niesamowity sukces SFP-ZAPA, która pomimo światowych trendów i powszechnych spadków, zanotowała w ubiegłym roku kilkunastoprocentowy wzrost inkasa na rzecz autorów. SFP-ZAPA pobiera również tantiemy na rzecz producentów, ale nie są one uwzględniane w raportach CISAC, który zrzesza organizacje autorskie.
KONKLUZJA
Po katastrofalnym dla wielu twórców roku 2020, w kolejnym 2021 r. pandemia COVID-19 nadal negatywnie wpływała na ich dochody. Trendy w pobieraniu tantiem na wszystkich polach eksploatacji wpływają na ich dystrybucję w kolejnym roku, a większość organizacji na świecie nie spodziewa się póki co uzyskać wpływów takich jak przed rokiem 2019. W najlepszym wypadku może to się wydarzyć dopiero w roku 2022, a taki stan rzeczy oznacza, że twórcy będą odczuwać spadek dochodów jeszcze przynajmniej do 2023 r.
Zwiększone, globalne inkaso internetowe częściowo złagodziło spadki w branży muzycznej. Jednak w ramach ogólnego trendu nieproporcjonalnie duża część twórców polega na lokalnym wykorzystaniu swoich dzieł – na scenie i na antenie. Twórcy ci otrzymali niewielką lub żadnej rekompensaty z tytułu zwiększonych przychodów internetowych. W Polsce dodatkowo nie ułatwiają życia twórcom filmowym przepisy. W przeciwieństwie bowiem do wielu innych krajów europejskich, SFP-ZAPA wciąż nie jest upoważniona do pobierania tantiem od eksploatacji filmów na platformach VOD i w serwisach streamingowych. Może się to zmienić w wyniku opóźnionej implementacji dyrektywy o prawie autorskim na jednolitym rynku cyfrowym, ale na to też potrzeba czasu. Powiew świeżego powietrza zapewni zarówno publiczności, jak i twórcom ponowne otwarcie kin i innych przestrzeni kulturalnych. Ale dwa lata walki pozostawiły rany, których zagojenie się zajmie jeszcze wiele lat.
Raport z całości dostępny jest pod linkiem
*CISAC - Międzynarodowa Konfederacja Stowarzyszeń Autorów i Kompozytorów – wiodąca na świecie sieć stowarzyszeń autorów. Z 228 stowarzyszeniami członkowskimi w 120 krajach, CISAC reprezentuje ponad 4 miliony twórców ze wszystkich obszarów geograficznych i wszystkich repertuarów artystycznych: muzyka, audiowizualne, dramat, literatura i sztuki wizualne.