W 2020 roku ogólnoświatowe inkaso na rzecz twórców prac muzycznych, audiowizualnych, plastycznych, fotograficznych, graficznych, literackich i dramatycznych spadło w wyniku globalnej pandemii o 9,9% ze stratą w wysokości ponad 1 miliarda euro.

Spadek ten został częściowo złagodzony przez silny wzrost wpływów z internetu, odzwierciedlający gwałtowny wzrost konsumpcji w streamingu audio i wideo na całym świecie oraz silną aktywność licencyjną wielu stowarzyszeń członkowskich CISAC

Najważniejsze dane z raportu:

• inkaso z tytułu publicznego odtwarzania spadło o 45% do 1,6 miliarda euro,
• przychody z koncertów na żywo spadły o około 55%
• wykorzystanie w internecie (VOD, streaming) i tantiemy z tego tytułu wzrosły o 16,6% do 2,4 mld euro
• nadania telewizyjne i radiowe, będące największym źródłem dochodów twórców, spadły o 4,3% do 3,7 mld euro
  

Poniżej prezentujemy krótką analizę tego obszernego raportu:

ŚWIAT

Globalnie najbardziej dotknięta została branża muzyczna. Wpływy z tantiem dla tej grupy autorów (stanowiące 88% wpływów wszystkich organizacji członkowskich CISAC), spadły o 10,7% do 8,19 miliarda euro

Najbardziej ucierpiały wpływy z występów na żywo i publicznych odtworzeń, finalnie będące prawie o połowę niższe na skutek wprowadzonego na całym świecie lockdownu. Na niektórych rynkach spadek inkasa został odrobinę złagodzony przez rosnące wpływy ze streamingu internetowego, luźniejsze obostrzenia w drugiej połowie 2020 oraz bardziej odporny niż oczekiwano sektor telewizyjny.

Globalne inkaso według repertuaru w 2020 (w mln euro)

Top 10 rynków światowych pod kątem inkasa oraz udziału oraz wzrostu %
(cały repertuar)

Polska, reprezentowana przez ZAiKS i SFP-ZAPA, plasuje się na 16 miejscu na świecie pod kątem zebranego inkasa.

REPERTUAR AUDIOWIZUALNY – łączne inkaso 625 mln euro

Inkaso zgromadzone na rzecz twórców audiowizualnych (przeważnie reżyserów i scenarzystów) zanotowało globalnie nieznaczny spadek o 0,1% w 2020 r., osiągając globalnie 625 mln euro. Inkaso z rynków audiowizualnych mogło utrzymać się na podobnym poziomie co w 2019 roku dzięki zainkasowanym za kilka lat wstecz wysokim opłatom od czystych nośników w Niemczech. Bez wspomnianego dodatkowego, jednorazowego wyrównania, wpływy globalnie spadłyby o 4,8%.

Lockdown spowodowany pandemią COVID-19 szczególnie wpłynął na inkaso z tytułu publicznych odtworzeń – ta kategoria spadła aż o 47,5%. Dwie trzecie tantiem audiowizualnych pochodziło jednak z nadań telewizyjnych, które nieznacznie wzrosły pomimo 18 mln euro skumulowanych strat we Włoszech i Argentynie (w przypadku Argentyny różnice kursowe wzmocniły efekt po przeliczeniu na euro).

Top 10 krajów pod kątem inkasa na świecie (w mln euro) – repertuar audiowizualny

Jak doskonale widać analizując wykorzystanie repertuaru audiowizualnego, w powyższym zestawieniu Polska plasuje się na bardzo wysokim 7 miejscu na świecie ze wzrostem na poziomie 11,2%. Powyższe dane pokazują niesamowity sukces SFP-ZAPA, która pomimo światowych trendów i powszechnych spadków, zanotowała w ubiegłym roku kilkunastoprocentowy wzrost inkasa na rzecz autorów. SFP-ZAPA pobiera również tantiemy na rzecz producentów, ale nie są one uwzględniane w raportach CISAC, który zrzesza organizacje autorskie.

KONKLUZJA

Po katastrofalnym dla wielu twórców roku 2020, w kolejnym 2021 r. pandemia COVID-19 nadal negatywnie wpływała na ich dochody. Trendy w pobieraniu tantiem na wszystkich polach eksploatacji wpływają na ich dystrybucję w kolejnym roku, a większość organizacji na świecie nie spodziewa się póki co uzyskać wpływów takich jak przed rokiem 2019. W najlepszym wypadku może to się wydarzyć dopiero w roku 2022, a taki stan rzeczy oznacza, że twórcy będą odczuwać spadek dochodów jeszcze przynajmniej do 2023 r.

Zwiększone, globalne inkaso internetowe częściowo złagodziło spadki w branży muzycznej. Jednak w ramach ogólnego trendu nieproporcjonalnie duża część twórców polega na lokalnym wykorzystaniu swoich dzieł – na scenie i na antenie. Twórcy ci otrzymali niewielką lub żadnej rekompensaty z tytułu zwiększonych przychodów internetowych. W Polsce dodatkowo nie ułatwiają życia twórcom filmowym przepisy. W przeciwieństwie bowiem do wielu innych krajów europejskich, SFP-ZAPA wciąż nie jest upoważniona do pobierania tantiem od eksploatacji filmów na platformach VOD i w serwisach streamingowych. Może się to zmienić w wyniku opóźnionej implementacji dyrektywy o prawie autorskim na jednolitym rynku cyfrowym, ale na to też potrzeba czasu. Powiew świeżego powietrza zapewni zarówno publiczności, jak i twórcom ponowne otwarcie kin i innych przestrzeni kulturalnych. Ale dwa lata walki pozostawiły rany, których zagojenie się zajmie jeszcze wiele lat.

Raport  z całości dostępny jest pod linkiem

*CISAC - Międzynarodowa Konfederacja Stowarzyszeń Autorów i Kompozytorów – wiodąca na świecie sieć stowarzyszeń autorów. Z 228 stowarzyszeniami członkowskimi w 120 krajach, CISAC reprezentuje ponad 4 miliony twórców ze wszystkich obszarów geograficznych i wszystkich repertuarów artystycznych: muzyka, audiowizualne, dramat, literatura i sztuki wizualne.